Ο κύκλος των συνεντεύξεων του Ομίλου Φιλαναγνωσίας ξεκίνησε με την επίσκεψη του συγγραφέα και μαθηματικού κ. Ανδρέα Λύκου, αγαπημένου καθηγητή του σχολείου μας. Ο κ. Λύκος παρουσίασε με ζωντάνια, αλλά και χιούμορ, το συγγραφικό του έργο, το οποίο συνδυάζει με μοναδικό τρόπο τη λογοτεχνία με τα μαθηματικά. Η λογοτεχνική του πορεία ξεκίνησε το 2015 με το πρώτο του βιβλίο, Αναμνήσεις Συμμετρίας, ένα έργο που φέρει φιλοσοφικό και επιστημονικό προβληματισμό. Το 2018 ακολούθησε Το Πιστόλι του Νεύτωνα, ενώ το πιο πρόσφατο έργο του, Το Ματωμένο Χειρόγραφο κυκλοφόρησε το 2023. Τα δύο τελευταία ανήκουν στο είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας και έχουν ως κοινό τους στοιχείο τον ίδιο πρωταγωνιστή: έναν επίμονο και διορατικό ήρωα που προσπαθεί να
εξιχνιάσει μια σειρά από ανεξήγητους φόνους και να αποκαλύψει τον ένοχο. Ενδιάμεσα, το 2021, σε συνεργασία με τη σύζυγό του, κ. Γαβριηλίδου, κυκλοφόρησαν τις Ιστορίες στο Π και Φ, μια σειρά διηγημάτων για μικρούς αναγνώστες.
Σε όλα του τα έργα, ο κ. Λύκος καταφέρνει να εντάξει την επιστήμη των μαθηματικών με τρόπο ευφάνταστο και κατανοητό, ακόμα και για όσους δεν έχουν εξειδικευμένες γνώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, καταρρίπτει το στερεότυπο του στεγνού μαθηματικού λόγου και αποδεικνύει ότι η επιστήμη και η τέχνη μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά.
Αυτή ήταν η αρχή της συναρπαστικής συνέντευξης που μας παραχώρησε – μια συνάντηση γεμάτη ιδέες, ιστορίες και… εξισώσεις!
Πόσο καιρό σας παίρνει για να γράψετε ένα βιβλίο;
Δεν μπορώ να προσδιορίσω ακριβώς τον χρόνο, καθώς το κάθε βιβλίο απαιτεί ξεχωριστή προσέγγιση. Πίσω από κάθε ιστορία υπάρχει εκτενής έρευνα του ιστορικού πλαισίου και των γεγονότων στα οποία αναφέρομαι, τα οποία αν και τα γνωρίζω πρέπει να τα μελετήσω με ακρίβεια. Παράλληλα με την έρευνα ξεκινά και η συγγραφή. Άλλοτε προχωρά πιο γρήγορα η γραφή, άλλοτε η μελέτη. Αν έπρεπε, πάντως, να βάλω έναν μέσο όρο, θα έλεγα ότι για κάθε βιβλίο αφιερώνω περισσότερο από ενάμιση χρόνο.
Τα ονόματα των ηρώων σας είναι τυχαία ή κρύβουν κάποια ιστορία πίσω τους;
Σχεδόν κάθε όνομα έχει μια προσωπική σημασία. Ο πρωταγωνιστής στο Αναμνήσεις Συμμετρίας ονομάζεται Θωμάς Ιωάννου – ένα όνομα εμπνευσμένο από τους γιους μου, Θωμά και Γιάννη.
Στα δύο αστυνομικά μου βιβλία, ο ήρωας λέγεται Γιάννης Λόντζας – το Γιάννης από τον γιο μου, ενώ το Λόντζας προέρχεται από έναν παλιό μου μαθητή, με παραπλήσιο επώνυμο. Το ίδιο ισχύει και για άλλους χαρακτήρες: κάποιοι έχουν εμπνευστεί από φίλους ή γνωστούς. Για
παράδειγμα, η Κατερίνα Σαραντοπούλου από Το Πιστόλι του Νεύτωνα είναι συνδυασμός της φίλης μου Κατερίνας και του συζύγου της, Σαράντη.
Υπάρχουν ήρωες που βασίζονται εξ ολοκλήρου σε αληθινά πρόσωπα;
Νομίζω ότι οποιοσδήποτε που γράφει βάζει στοιχεία του εαυτού του, των προσωπικών του βιωμάτων και του περιβάλλοντος του. Όμως κανένας χαρακτήρας δεν αποτελεί πιστή αναπαράσταση κάποιου από τον περίγυρο . Αν κάποιος αναγνωρίσει ομοιότητες, πολλές φορές κι εγώ ο ίδιος, είναι καθαρά συμπτωματικό ή υποσυνείδητο.
Πώς επιλέγετε τους τίτλους των βιβλίων σας;
Ο τίτλος για μένα πρέπει να είναι «πιασάρικος», αλλά και να έχει ουσιαστική σύνδεση με το περιεχόμενο. Τους τίτλους τους επέλεξα προσωπικά, χωρίς να υποστούν την παραμικρή παρέμβαση από τον εκδοτικό οίκο. Για παράδειγμα, στο Αναμνήσεις Συμμετρίας, γίνεται συνεχώς αναφορά στην συμμετρία, καθώς και σε έργα τέχνης που την περιλαμβάνουν. Από την άλλη, το Ματωμένο Χειρόγραφο είχε αρχικά άλλον τίτλο που δεν με ικανοποιούσε. Κατά τη διάρκεια μιας κουβέντας με φίλους, κάποιος πρότεινε αυτόν τον τίτλο και μου φάνηκε ιδανικός – τον υιοθέτησα αμέσως.
Πώς επιλέγετε τα εξώφυλλα των βιβλίων σας;
Συνήθως οι εκδότες μου προτείνουν κάποιες εναλλακτικές και επιλέγω από αυτές εκείνη που μου ταιριάζει περισσότερο. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε το Αναμνήσεις Συμμετρίας, του οποίου το εξώφυλλο σχεδίασα ο ίδιος. Στο Πιστόλι του Νεύτωνα, για παράδειγμα, το εξώφυλλο συνδυάζει ένα πιστόλι, μια περούκα της εποχής του Νεύτωνα και ένα μήλο αναφορά στον γνωστό μύθο της ανακάλυψης της βαρύτητας. Για Το Ματωμένο Χειρόγραφο μέσα από διάφορες επιλογές καταλείψαμε στο πλέον κατάλληλο.
Πώς καταφέρετε να παντρέψετε μαθηματικές θεωρίες με αστυνομικές ιστορίες και φόνους;
Η αλήθεια είναι ότι είμαι μαθηματικός και είμαι παθιασμένος με τα μαθηματικά. Έτσι, πάντα όταν σκέφτομαι ή διαβάζω ή γράφω μια ιστορία, παραδόξως μπαίνουν σε αυτή πάντα μέσα τα μαθηματικά, τα οποία λατρεύω. Οι ιστορίες μου, όσο κι αν μοιάζουν να ξεκινούν από ένα μυστήριο ή έναν φόνο, στην ουσία τους έχουν πάντα έναν μαθηματικό πυρήνα – ένα πρόβλημα, ένα γεγονός, μια ιδέα που με έχει γοητεύσει και θέλω να τη διηγηθώ μέσα από μια άλλη μορφή. Γενικά, εμπνέομαι από ιστορίες που διαδραματίζονται σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο και σχετίζονται με τα μαθηματικά, αλλά δε λείπουν και οι φορές που εμπνέομαι από κάτι άλλο. Συγκεκριμένα, στις Ιστορίες Συμμετρίες, όπου όλη η ιστορία διαδραματίζεται μέσα σε έναν πίνακα, η έμπνευση ήρθε επειδή είχα αυτόν τον πίνακα στο σαλόνι μου.
Θα θέλετε να ζήσετε ο ίδιο τις περιπέτειες που περιγράφετε sτα βιβλία σας;
Θα απαντήσω «κλέβοντας» τα λόγια του αγαπημένου μου συναδέλφου και συγγραφέα Τεύκρου Μιχαηλίδη: «Γράφω γιατί θέλω να ζήσω άλλες ζωές». Συμφωνώ κι εγώ με αυτή την άποψη. Ξέρω την αρχή και το τέλος μιας ιστορίας, αλλά όχι πάντα τις λεπτομέρειες. Καθώς γράφω, αυτές ξεδιπλώνονται και νιώθω σαν να προχωρώ μαζί με τους ήρωες μου, βήμα βήμα, μέσα στη δική τους πραγματικότητα.
Το τέλος του βιβλίου σας το γνωρίζετε εξαρχής ή διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της συγγραφής;
Ξεκινώντας ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, ξέρω ήδη το τέλος. Γνωρίζω ποιο είναι το θύμα και ποιος ο δολοφόνος. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες της υπόθεσης που συνθέτουν το παζλ και οδηγούν στην τελική λυση, έρχονται στην πορεία και συχνά αλλάζουν. Δεν είναι σπάνιο, για παράδειγμα, να προκύψει ένας δεύτερος φόνος που δεν υπήρχε στο αρχικό πλάνο.
Υπήρξε κάποιο γεγονός που σας ώθησε να στραφείτε στη συγγραφή;
Φυσικά, και υπάρχει. Αρχικά, ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι θα γίνω συγγραφέας. Ως μαθητής, ήμουν καλός στην έκθεση, αλλά δεν ένιωθα ότι αυτό θα με οδηγούσε στη συγγραφή βιβλίων. Μετά το πανεπιστήμιο ξεκίνησα να γράφω μικρές ιστορίες για προσωπική ευχαρίστηση. Η καθοριστική ώθηση, όμως, ήρθε από την ομάδα Θαλής και Φίλοι, που ενώνει τα μαθηματικά με τον πολιτισμό. Κι εγώ, άλλωστε, θεωρώ ότι τα μαθηματικά και ο πολιτισμός είναι έννοιες αλληλένδετες, και συχνά προσπαθώ στο μάθημα μου να τα μαθηματικά και την τέχνη. Με επηρέασε επίσης ο κ. Τεύκρος Μιχαηλίδης, μαθηματικός και συγγραφέας, και μέλος της ίδιας ομάδας.
Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να γράψει ένα βιβλίο;
Πρώτα απ’ όλα, να το κάνει! Αν υπάρχει όρεξη και διάθεση, δεν χρειάζεται τίποτα άλλο στην αρχή. Προσωπικά πιστεύω ότι κανείς δεν ξεκινάει κατευθείαν με μυθιστόρημα – είναι χρήσιμο να μάθει πρώτα τη μικρή φόρμα, το διήγημα. Να μάθει να στήνει μια ιστορία σε λίγες σελίδες. Θα πρόσθετα ότι δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες. Το πρώτο μου βιβλίο, στη μορφή που είχε αρχικά – μόλις 50 σελίδες – δεν ήταν αρκετό για έκδοση. Χρειάστηκε χρόνος, δουλειά και επανεπεξεργασία για να φτάσει στην τελική του μορφή. Οπότε, η συμβουλή μου είναι: να γράφετε χωρίς φόβο. Η πρώτη γραφή δεν χρειάζεται να είναι τέλεια. Η δουλειά γίνεται στο
«χτένισμα».
Όταν ήσασταν μικρός διαβάζατε βιβλία;
Διάβαζα, αλλά όχι φανατικά. Θυμάμαι έντονα τους Μυστικούς 7, παιδικά αστυνομικά βιβλία. Ως φοιτητής στράφηκα σε βιβλία γύρω από την αστρονομία και τις θετικές επιστήμες — αρκετά από αυτά είχαν και μυθιστορηματική πλοκή. Μετά τα 25, ξεκίνησα να διαβάζω συστηματικά
λογοτεχνία. Παρόλα αυτά, πιστεύω πως για να γράψεις ένα καλό διήγημα, δεν είναι υποχρεωτικό να έχεις διαβάσει εκατοντάδες βιβλία. Ειδικά όταν ασχολείσαι με ένα τόσο συγκεκριμένο είδος, όπως η μαθηματική λογοτεχνία.
Υπάρχουν βιβλία που επηρέασαν τον τρόπο που γράφετε; Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία;
Με έχουν επηρεάσει από μικρός οι Μυστικοί 7, αλλά και μεγαλώνοντας λάτρεψα το βιβλίο του Ιζζό, Η Τριλογία της Μασσαλίας, το οποίο είναι ένα κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Από εκεί και πέρα, ο Μπόρχες, ο Αργεντίνος συγγραφέας που γράφει μόνο διηγήματα. Ακόμη, μου αρέσει ιδιαίτερα όταν ο συγγραφέας «μπαίνει» μέσα στην ιστορία, κάτι που έμαθα από τον Ίταλο Καλβίνο με τα βιβλία του Μια νύχτα του χειμώνα, Ένας ταξιδιώτης. Την ίδια τεχνική εφάρμοσε και ένας άλλος συγγραφέας, ο Κάρλο Φραμπέτι, στο Το βιβλίο Κόλαση, ένα εξαιρετικό βιβλίο, που με επηρέασε σε αυτό το κομμάτι. Άλλα βιβλία είναι το Έγκλημα στη Σμύρνη, ή τα βιβλία του Λερού, όπως Το Μυστήριο στο Κίτρινο Δωμάτιο.
Πιστεύετε πως οι αναγνώστες αποκομίζουν κάτι από τα βιβλία σας;
Στο Αναμνήσεις Συμμετρίας υπήρξε ένα σχόλιο ότι το ύφος ήταν «καθηγητικό». Το άκουσα, το κράτησα, και προσπάθησα στα επόμενα δύο βιβλία να αποβάλω αυτήν την αίσθηση. Άλλωστε, δεν γράφω για να διδάξω. Παρόλα αυτά, μέσα από τις ιστορίες περνάει ο τρόπος που σκέφτομαι, οι αντιλήψεις μου, η φιλοσοφία μου για τη ζωή. Αυτό που θα ήθελα να κερδίσουν οι αναγνώστες μου είναι γνωρίσουν κάποιες ενδιαφέρουσες ιστορίες που σχετίζονται με τα μαθηματικά, γιατί όπως έχω προαναφέρει, τα μαθηματικά είναι πολιτισμός.
Ποια η εμπειρία σας με τους εκδοτικούς οίκους; Πώς καταφέρατε να εκδώσετε τα βιβλία σας;
Η έκδοση ενός βιβλίου είναι από μόνη της μια δύσκολη διαδικασία. Δεν αποφέρει κέρδος –τουλάχιστον στην Ελλάδα – και είναι σχεδόν αδύνατο να ζήσει κανείς αποκλειστικά από τη συγγραφή. Ο βασικός λόγος είναι το περιορισμένο αναγνωστικό κοινό: η ελληνική γλώσσα ομιλείται από περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους, και από αυτούς μόνο μισό εκατομμύριο διαβάζει συστηματικά.
Ο εκδοτικός οίκος Τραυλός, με τον οποίο συνεργάζομαι, ήταν μια θετική εμπειρία. Εκδίδουν βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, κάτι σπάνιο και πολύτιμο. Εγώ προσωπικά είχα ήδη αρκετά βιβλία τους στη βιβλιοθήκη μου και εκτιμούσα τη δουλειά τους. Όπως όλοι οι συγγραφείς, έτσι κι εγώ ξεκίνησα στέλνοντας το χειρόγραφό μου σε διάφορους εκδοτικούς οίκους. Σε κάποιους δεν πήρα ποτέ απάντηση, ενώ άλλοι απάντησαν αρνητικά. Ένα απόγευμα, έστειλα το βιβλίο μου στις Εκδόσεις Τραυλός. Την επόμενη κιόλας μέρα έλαβα ένα εκτενές email. Είχαν ήδη διαβάσει το κείμενο και έκαναν παρατηρήσεις για την πλοκή, τους χαρακτήρες, τη δομή. Μετά από περίπου μία εβδομάδα, έλαβα την οριστική απάντηση: θετική. Ήμουν απίστευτα χαρούμενος. Ένιωσα ότι το έργο μου βρίσκει ανταπόκριση και αξία. Στη συνέχεια, συνεργαστήκαμε και για το δεύτερο βιβλίο μου, το Ματωμένο Χειρόγραφο. Αυτή τη φορά η απάντηση ήρθε λίγο πιο αργά – λογικό, καθώς, όπως μου εξήγησε ο εκδότης, η αγορά είχε αλλάξει μετά τον κορονοϊό. Τα πράγματα είναι πια πιο δύσκολα γενικά στον εκδοτικό χώρο όλα αυτά, η απόφαση ήταν πάλι θετική και το βιβλίο εκδόθηκε.
Από την πλευρά μου, είμαι πολύ ικανοποιημένος όχι μόνο με τη συνεργασία και το συμβόλαιο, αλλά και με τη φροντίδα στην έκδοση. Η επιμέλεια ήταν προσεγμένη, το εξώφυλλο εξαιρετικό, και ακόμη και οι μικρές λεπτομέρειες – όπως τα εικονίδια που δηλώνουν την αλλαγή κεφαλαίου – δείχνουν μεράκι και σοβαρότητα.
Φανταζόσασταν ότι από το ερασιτεχνικό γράψιμο ιστοριών θα φτάνατε σε συμβόλαιο με εκδοτικό οίκο;
Όχι, καθόλου. Η έκδοση βιβλίου ήταν πάντα μια ωραία σκέψη, αλλά τη θεωρούσα αρκετά μακρινή. Παρ’ όλα αυτά, το επιχείρησα, παρότι ήξερα ότι είναι δύσκολο – και το επιβεβαίωσαν και οι πολλές αρνητικές απαντήσεις που έλαβα. Ο χώρος είναι απαιτητικός από μόνος του, πόσο μάλλον όταν προέρχεσαι από μια μικρή επαρχιακή πόλη, όπως η Κομοτηνή, και δεν έχεις άμεση επαφή με τα μεγάλα αστικά κέντρα. Παρόλα αυτά, τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Σήμερα είμαι μέλος της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας και έχω έναν κύκλο συναδέλφων με τους οποίους συνομιλώ. Αυτό με βοηθάει και με ενθαρρύνει να συνεχίσω.
Σας έχει ζητηθεί να κάνετε αλλαγές στην ιστορία σας;
Η αλήθεια είναι πως όχι, δεν μου ζητήθηκε ποτέ να αλλάξω κάτι στην πλοκή ή στο ύφος. Ωστόσο, διαβάζοντας ξανά το κείμενο στην τελική του μορφή, ένιωσα ότι ήθελα να ενισχύσω ένα σημείο. Έτσι, οικειοθελώς προχώρησα σε μια μικρή αλλαγή – σε 1-2 σελίδες – και έδωσα περισσότερη έμφαση σε ένα μαθηματικό πρόβλημα που παίζει ρόλο στην επίλυση του μυστηρίου. Δεν ήταν κάτι που μου ζητήθηκε, αλλά ένιωσα ότι έτσι ολοκληρωνόταν καλύτερα η ιστορία.
Η συνάντησή μας ολοκληρώθηκε μέσα σε ένα ζεστό και ενθουσιώδες κλίμα. Απολαύσαμε την κουβέντα, συμμετείχαμε με ερωτήσεις και νιώσαμε πραγματικό ενδιαφέρον για τον κόσμο των μαθηματικών, της αστυνομικής λογοτεχνίας και της δημιουργικής γραφής. Ο κ. Λύκος δεν έκρυψε τη χαρά του και μας προέτρεψε, αν διαβάσουμε κάποιο από τα βιβλία του, να μην
διστάσουμε να τον σταματήσουμε ακόμη και στον διάδρομο για να το συζητήσουμε.
Ευχόμαστε οι επόμενες μαθηματικές και αστυνομικές του περιπέτειες να είναι το ίδιο ευρηματικές και καθηλωτικές – κι εμείς, ως αναγνώστες και μαθητές, να τις απολαύσουμε με το ίδιο ενδιαφέρον.
No comments:
Post a Comment